Ντράιζερ, Θίοντορ

(Theodore Dreiser, Τερ Οτ, Ιντιάνα 1871 – Χόλιγουντ 1945). Αμερικανός συγγραφέας. Γιος Γερμανού εργάτη που είχε μεταναστεύει στις ΗΠΑ, πέρασε δυστυχισμένα και φτωχικά παιδικά χρόνια· σπούδασε κάτω από ανώμαλες συνθήκες και άρχισε πολύ νωρίς να εργάζεται για να ζήσει. Άρχισε τη σταδιοδρομία του ως δημοσιογράφος, αλλά έπειτα από την επιτυχία του μυθιστορήματος του Τζένι Γκέραρντ (1911), ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη λογοτεχνία. Η μόρφωσή του ως αυτοδίδακτου επηρεάστηκε από τον ποζιτιβισμό: μην ξεχνώντας τις σκληρές του εμπειρίες (έχει ειπωθεί ότι όλα όσα έγραψε αποτελούν μια μεγάλη αυτοβιογραφία), θεμελίωσε τα μυθιστορήματα του στη θεωρία ότι κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα καθορίζεται από ένα σύνολο εσωτερικών «χημισμών» και τυφλών οικονομικών και κοινωνικών δυνάμεων που ασκούν πίεση από έξω, έτσι που η ζωή γίνεται ένας συνεχής αγώνας ανταγωνιζόμενων στοιχείων, θέμα των μυθιστορημάτων του είναι πάντοτε η σύγκρουση ανάμεσα στη θέληση του ανθρώπου και στη μοίρα του: τη σύγκρουση αυτή τη συναντούμε στην Αδελφή Κάρι - που εκδόθηκε το 1900 και είχε αποσυρθεί από την κυκλοφορία έως το 1912 εξαιτίας του σκανδάλου που προκάλεσε στην πουριτανική κοινωνία της εποχής η θαρραλέα στάση του Ν. απέναντι στα προβλήματα του σεξ και της ηθικής συμπεριφοράς - στη Τζένι Γκέραρντ, στη Μεγαλοφυία (1915), στα τρία μυθιστορήματά του - τα αφιερωμένα στη σταδιοδρομία του χρηματιστή Κάουπεργουντ (μια ντραιζερική έκδοση του υπερανθρώπου) - Ο χρηματιστής (1912), Ο Τιτάνας (1914) και το μισοτελειωμένο Ο Στωικός (μεταθανάτια έκδοση το 1947). Το πιο επιτυχημένο όμως μυθιστόρημα του Ν. είναι το Μια αμερικανική τραγωδία (1925), που έχει ως πυρήνα ένα γεγονός του ειδησεογραφικού δελτίου, στο οποίο κατορθώνει να δώσει με πλουσιότερη παραστατικότητα και ανθρωπιά το ντοκουμέντο του αγώνα μεταξύ ατόμου και κοινωνίας. Από το μυθιστόρημα αυτό έγιναν δυο θεατρικές και δυο κινηματογραφικές διασκευές: η πρώτη, το 1931, με σκηνοθεσία του Γιόζεφ φον Στέρνμπεργκ· η άλλη, με τον τίτλο Μία θέση στον ήλιο (1951) του Τζορτζ Στίβενς. Παρά την κάποια αδιαφορία στο ύφος, μια κάποια μακρολογία και μερικές ατέλειες αφηγηματικού χαρακτήρα, ο Ν. έπαιξε σημαντικό ρόλο με τα βιβλία του στην απομάκρυνση της αμερικάνικης λογοτεχνίας των αρχών του αιώνα από την παράδοση, ξεπερνώντας τα ρομαντικά κατάλοιπα και, με τη δύναμη του νατουραλισμού του, έδωσε μια ζωντανή εικόνα της κοινωνίας της εποχής, αφήνοντας βαθιά ίχνη στην αμερικάνικη πεζογραφία. Ο Ν. έγραψε για το θέατρο μερικά μονόπρακτα και μια τραγωδία. Ο Θιοντόρ Ντράιζερ (1871-1945), συγγραφέας του μυθιστορήματος «Μια αμερικανική τραγωδία». Θεωρείται ως ένας από τους πρωτοπόρους του αμερικανικού μυθιστορήματος του 20ου αι.